မဟာလှေကားရှာပုံတော် - ၃

မြန်မာတွေနဲ့ရင်းနှီးတဲ့ပါဠိစာပေ (သုတ္တန် နဲ့ ဝိနည်း)မှာဆေးအကြောင်းသစ်ပင်အကြောင်းပါရှိတယ်၊ ဝေဿန္တရာဇာတ်တော်ပါဠိတခုထဲမှာပင် သစ်ပင်များစွာပါနေတယ်။ ဒါပေမဲ့အပင်တွေအကြောင်းတော့မပါဘူး။ ဒါမျိုးကသက္ကတဘာသာနဲ့ရေးထားတဲ့ နိဃဏ္ဍု (သစ်ပင်အကြောင်း)ကျမ်းတွေမှာရှိနေတယ် လို့အရှင်နာဂသိန်ရဲ့ပုံပြဆေးအဘိဓါန် ပထမတွဲရဲ့နိဒါန်းမှာပြောထားပါတယ်။ ဒါ့အပြင် သက္ကတဟာပါဠိနဲ့အလွန်နီးစပ်၊ သစ်ပင်ဆိုင်ရာအကြောင်းအရာအပြည့်အစုံကို သက္ကတကျမ်းများမှာတွေ့နိုင်၊ သက္ကတကျမ်းများဟာမြန်မာ့ဗိန္ဒောဆေးပညာရဲ့မြစ်ဖျားခံရာဖြစ်လို့ ပုံပြဆေးအဘိဓါန်မှာအပင်များရဲ့နံမယ်ဖေါ်ပြရာမှာ သက္ကတနံမယ်ကိုလဲဖေါ်ပြတာလို့အရှင်နာဂသိန်ကပြောထားပါတယ်။ ဒါကပါဠိစာပေမှာပါတဲ့အပင်အမျိုးအမည်ကိုမရှင်းခဲ့ရင်သက္ကတစာပေမှာရှာနိုင်တယ်လို့ညွှန်ပြတာပဲဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့လဲ သက္ကတဘာသာနဲ့ရင်းမြစ်တွေမှာ “ကဏိကာရ” (karnikara) အပင်ကိုကျနော်ရှာကြည့်တဲ့အခါအရှင်နာဂသိန်ကြုံရသလိုပဲအပင်တမျိုးမကကိုညွှန်ပြတာတွေ့ရပါတယ်။ ဒီလိုဆိုရင် ပင်ရင်းဖြစ်တဲ့အိန္ဒိယကရုက္ခဗေဒပညာရှင်တွေရဲ့သုတေသနပြုမှုတွေကအလားအလာရှိလိမ့်မယ်။ အဲဒါတွေက စေ့စေ့စပ်စပ်လုပ်ပြီးရတဲ့ရလဒ်တွေဖြစ်လို့ ဆိုင်ရာအပင်ရဲ့တိကျရဲ့သိပ္ပံအမည်အပြင် အရပ်ခေါ်အမည်(တွေ)နဲ့ တိကျတဲ့သက္ကတအမည်လဲပါနိုင်လိမ့်မယ်လို့စဉ်းစားမိပါတယ်။

အိန္ဒိယကဆေးဘက်ဝင်အပင်များစာရင်းပြုစုတဲ့ ရုက္ခဗေဒသုတေသနလုပ်ငန်းတွေကိုရှာကြည့်တဲ့အခါ အချက်အလက်ရောပုံတွေပါကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်စုစည်းထားတဲ့ Kartikar နဲ့ Basu တို့ပြုစုပြီး ၁၉၁၈ မှာထုတ်ဝေတဲ့ Indian Medicinal Plants စာအုပ်ကိုတွေ့ပါတယ်။ ဒီစာအုပ်ကို Biodiversity Heritage Library (https://www.biodiversitylibrary.org/search?searchTerm=Indian+medicinal+plants&stype=F#/titles) မှာဒေါင်းလုတ်ဆွဲယူနိုင်ပါတယ်။

Indian Medicinal Plants စာအုပ်တွင် ကဏိကာရအပင်ကိုရှာကြည့်ခြင်း

ဒီစာအုပ်မှာ “kanikara” ကိုရှာကြည့်တော့ Pterospermum acerifolium (တောင်ဖက်ဝန်း) တခုထဲကိုပဲတွေ့တယ်။ ထူးခြားတာကသူ့ရဲ့မြန်မာနံမယ်နှစ်မျိုးကိုလဲပေးထားတာပါ။ အဲဒီမှာပထမနံမယ်က တောင်ဖက်ဝန်းပါ။ ဒုတိယနံမယ်မှာရှေ့အလုံးက “ထမကြမ်း” ဖြစ်မယ်။ နောက်အလုံးကိုတော့မစဉ်းစားတတ်ပါ။

ဇာစ်မြစ်- Indian Medicinal Plants

ဇာစ်မြစ်- Indian Medicinal Plants

တောင်ဖက်ဝန်းအပွင့်၊ ဇာစ်မြစ်- India Biodiversity Portal

တောင်ဖက်ဝန်းအသီး၊ ဇာစ်မြစ်- earth.com

“Cassia fistula” လို့ငုရွှေ/ငုကြီးကိုရှာကြည့်တဲ့အခါ သက္ကတနံမယ်က ကဏိကာရနဲ့ဘာမဆိုင်ပါဘူး။

ဇာစ်မြစ်- Indian Medicinal Plants

Cochlospermum religiosum အပင် “လဲမှို့-အဝါ (ဆေးကလမ)” ကိုရှာကြည့်တော့ အမည်ကွဲ Cochlospermum gossypium အနေနဲ့တွေ့ပါတယ်။ သူ့ရဲ့ သက္ကတနံမယ်ကိုတော့မတွေ့ရပါ။

ဇာစ်မြစ်- Indian Medicinal Plants

အရင်ကပြောခဲ့တဲ့တွေ့ရှိချက်တွေနဲ့ခုတွေ့ရှိချက်ကိုပေါင်းလိုက်ရင် ပါဠိလို “ကဏိကာရ” ၊ သက္ကတလို “ကာဏိကာရ” ဆိုတဲ့အပင်ဟာ သိပ္ပံအမည် Pterospermum acerifolium ဆိုတဲ့ တောင်ဖက်ဝန်းပင်ဖြစ်ဖို့အတော်သေချာနေပါပြီ။

မဟာဗောဓိပင်များ

ဒီအချိန်မှာပဲ နှစ်ကျိပ်ရှစ်ဆူသောဘုရားရှင်တွေပွင့်တော်မူတဲ့အပင်တွေကိုဗောဓိပင်လို့ခေါ်တယ်ဆိုတာကျနော်သတိရလို့ အင်တာနက်ထဲမှာ “Bodhi tree” ဆိုပြီးရှာကြည့်ပါတယ်။ တိုက်တိုက်ဆိုင်ဆိုင်ပဲ အဲဒီနံမယ်နဲ့ဝီကီပီဒီးယားဆောင်းပါး (https://en.wikipedia.org/wiki/Bodhi_Tree) မှာ သိဒတ္ထဘုရားရှင်ပွင့်တော်မူတဲ့ “ကဏိကာရ” အပင်ဟာတောင်ဖက်ဝန်းပင် ဆိုတာတွေ့ရပါတယ်။

ဇာစ်မြစ်- “Bodhi tree” ဝီကီပီဒီးယားဆောင်းပါး

ဝီကီပီဒီးယားဆောင်းပါး “Bodhi tree” ရဲ့အနေအထားကိုကြည်တဲ့အခါပုံမှန်ဝီကီပီးဒီးယားဆောင်းပါးတွေလိုအကြောင်းအရာရော ကျမ်းကိုးပါကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ရှိပြီး၊ ဆွေးနွေးချက် (Talk) ပါရှိတာတွေ့ရပါတယ်။ ဒါကြောင့်ပါဠိအမည် “ကဏိကာရ” အပင်ရဲ့သိပ္ပံအမည်ကို ဝီကီပီးဒီးယားဆောင်းပါးနဲ့ကိုးကားဖို့ဆိုရင် “Bodhi tree” ဆောင်းပါးကိုမျက်စိမှောက်ပြီး အကြမ်းထည်သာရှိ‌သေးတဲ့ “Cochlospermum religiosum” ဆောင်းပါးတခုထဲသာရှိတယ်လို့ ထင်မိမှသာ မကိုးကားလောက်တဲ့ အဲဒီအကြမ်းထည်ဆောင်းပါးကိုရွေးမိလိမ့်မယ်တွေးမိပါတယ်။

အရေးပါတဲ့အချက်ကတော့ ဒီဆောင်းပါးရဲ့ဗောဓိပင်များဇယားကညွှန်းထားတဲ့ ကျမ်းကိုးအရ မင်းကွန်းဆရာတော်ကြီးရေးပြီး ဦးကိုလေးနဲ့ဦးတင်လွင်တို့ဘာသာပြန်တဲ့ “Appendix: List of the Mahabodhi Trees of 24 Buddhas”. The Great Chronicle of Buddhas. Vol. 1, Part 2. Yangon, Myanmar: Ti=Ni Press . (http://dhammadownload.com/File-Library/MinGunSayadawGyi/MinGunSayadawGyi-TGC-V1P2.pdf) ကိုကြည့်တဲ့အခါစာအုပ်နောက်ဆက်တွဲဖြစ်တဲ့ ၂၄-ဆူသောဘုရားရှင်များရဲ့ဗောဓိပင်စာရင်းမှာမြန်မာအမည် “မဟာလှေကား”၊ သိပ္ပံအမည် “Pterospermum acerifolium” လို့တွေ့ပါတယ်။ တိကျအောင်ပြောရင်တော့ဆရာတော်ကြီးရေးတဲ့ မူရင်း “မဟာဗုဒ္ဓဝင်၊ပဌမတွဲ(ဒုတိယပိုင်း)” မှာဒီဇယားမပါရှိပါ။ ဒါကြောင့်ဒီဇယားမှာပါတဲ့သိပ္ပံအမည်တွေကိုဘာသာပြန်သူများနဲ့တခြားပညာရှင်များပူပေါင်းပြီးသတ်မှတ်တာဖြစ်မယ်၊ ဒါကြောင့်တစုံတရာခိုင်လုံတဲ့နောက်ခံတွေရှိမယ်လို့မှန်းဆနိုင်ပါတယ်။

ဇာစ်မြစ်- The Great Chronicle of Buddhas. Vol. 1, Part 2

ဇာစ်မြစ်- The Great Chronicle of Buddhas. Vol. 1, Part 2

ကျနော့အယူအဆ

ခြုံလိုက်ရင် ဒီတခါကျနော့ရဲ့ (ခပ်ရဲရဲ) ယူဆချက်ကဒီလိုပါ -
• ပြည်တွင်းရော ပြည်ပအထောက်အထားတွေအရပါ ပါဠိအမည် “ကဏိကာရ”၊ သက္ကတအမည် “ကာဏိကာရ” ဆိုတဲ့ဗောဓိပင်ဟာမြန်မာလို တောင်ဖက်ဝန်းလို့ခေါ်တဲ့သိပ္ပံအမည် Pterospermum acerifolium နဲ့အပင်လို့ယူဆရပါမယ်။
• တယောက်ယောက်ကဖြစ်စေ၊ ကျနော်ကိုယ်တိုင်ဖြစ်စေ၊ ဒီထက်ခိုင်မာတဲ့အထောက်အထားနဲ့တခြားအပင်ဖြစ်တယ်လို့သက်သေမပြနိုင်သ၍ဒီယူဆချက်ကိုပြောင်းလဲဖို့မမြင်ပါ။
• ပါဠိစာပေမှာရှိပြီးအမျိုးအစားကိုသိပ္ပံအမည်မသိ၊ဒါမှမဟုတ်အငြင်းပွားနေတဲ့အပင်မျိုးကို သက္ကတစာပေကအထောက်အထားနဲ့ရှင်းယူကောင်းယူနိုင်မယ်လို့နားလည်ပါတယ်။ မြန်မာပြည်မှာတော့ ကိုလိုနီခေတ်မတိုင်မှီကသက္ကတဘာသာစကားထွန်းကားမှုရယ်လို့ တခါမှမရှိခဲ့ဘူးလို့သိရပါတယ်။ ဒါကြောင့်အိန္ဒိယကသက္ကတဘာသာစကားနဲ့အရင်းအမြစ်များကိုအားကိုးရမှာဖြစ်ပါတယ်။
• မြန်မာပြည်မှာသက္ကတဘာသာနဲ့ကျောက်စာကမရှိသလောက်ရှားပေမဲ့ရှေးက ခမာယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားခဲ့တဲ့ ဗိယက်နန်၊ကမ္ဘောဒီးယား၊ထိုင်းနဲ့လာအိုတို့မှာ ၅-ရာစုက ၁၄-ရာစုအတွင်းရေးထိုးခဲ့တဲ့သက္ကတဘာသာနဲ့ကျောက်စာအများအပြားရှိတယ်လို့သိရပါတယ်။ ဝီကီပီဒီးယားရဲ့ “Khmer inscriptions” ဆောင်းပါးက အဲဒီခမာကျောက်စာတွေဟာ အိန္ဒိယကသက္ကတကျောက်စာအများစုထက် စကားအသုံးအနှုန်းနဲ့သဒ္ဒါပိုပြီးမှန်ကန်တယ်လို့တောင်ဆိုပါတယ်။ ဒါကြောင့် မတူတဲ့လမ်းကြောင်းကဆက်ပြီးလေ့လာဖို့ဆိုရင် အဲဒီဒေသတွေက သက္ကတအရင်းအမြစ်တွေကလဲရုက္ခဗေဒသုတေသနအတွက် အလားအလာရှိနိုင်မယ်လို့ထင်ပါတယ်။