ဒီဂျစ်တယ် ပေ၊ပုရပိုက်ရင်းမြစ်များ - ၄

ပြင်သစ်ပြည်၊ပဲရစ်မြို့က ဂီမက် (Guimet) ပြတိုက်

ပုရပိုက်တွေအကြောင်းဟိုဖတ်ဒီဖတ်လုပ်တုန်းက ဂီမက်ပြတိုက်မှာပုရပိုက်သုံးခုရှိပြီးပန်းချီတော်ဦးကြာညွန့်ရဲ့လက်ရာလို့မှတ်သားမိလိုက်တယ်။ နောက်ပြန်ရှာတော့အဲဒီစာကိုမတွေ့တော့ဘူး။ နောက်တော့ ကံအားလျော်စွာပဲဘုံဝီကီးပီးဒီးယား (Wikimedia Commons) ထဲမှာ ဂီမက်ပြတိုက်ကပုရပိုက်တခုထဲက နေမိဇာတ်ကဒီပုံကိုတွေ့ပါတယ် -

ပုံဇာစ်မြစ် - https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Manuscrit_du_Nemi_Jatâka,_Myanmar,_1869,_collections_du_musée_Guimet.jpg#metadata

အပြားလိုက်အစောင်းရိုက်ထားတဲ့ပုံကိုပုရပိုက်ရဲ့အချိုးမှန်အောင် Gimp ဆော့ဝဲသုံးပြီးတည့်ယူလိုက်တော့ဒီပုံရတယ် -

ဦးကြာညွန့်လက်ရာနေမိငရဲခန်း

ပုံအောက်ကစာသားအရဒီပုံဟာဦးကြာညွန့်လက်ရာဆိုတာသေသေချာချာသိရပါတယ်။ပုရပိုက်၊အမှတ် MA565 ဖြစ်ပြီး ၁၈၆၉,ခုနှစ်ကရေးဆွဲထားတာဖြစ်တယ်။ ဒါကအတော်လေးထူးခြားတယ်။ ကျနော်ကြည့်လို့ရတဲ့ဗြိတိသျှစာကြည့်တိုက်ကဒီဂျစ်တယ်ပုံစံနဲ့ရှိနေတဲ့ပုရပိုက် ၂၇-ခုလုံးကပုံအားလုံးမှာရော တခြားကတွေ့ရတဲ့ ပုံတွေတခုချင်းမှာရော ပန်းချီဆရာ့နံမယ်ကိုမတွေ့ဘူးပါ။

ဦးကြာညွန့်အကြောင်းကို ဝီကီပီးဒီးယားဆောင်းပါး “ပန်းချီတော်” မှာဒီလိုတွေ့ပါတယ် -

မင်းတုန်းမင်း လက်ထက်တွင် ပန်းချီတော်မှာ ဦးကြာညွန့် ဖြစ်သည်။ ဦးကြာညွန့်သည် သီပေါမင်းလက်ထက်အထိ အမှုထမ်းပြီး နှစ်နှစ်အကြာတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ဦးကြာညွန့်သားဖြစ်သူ ဆရာစာအား ခရစ်နှစ် ၁၈၈၁-ခုနှစ်တွင် သီပေါမင်းက ပန်းချီတော်အဖြစ် သူကောင်းပြုသည်။ ဆရာစာ အမှုထမ်းနေဆဲ မကြာမီ မျက်စိကွယ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် သီပေါမင်းက ဆရာစာ၏ တပည့်ဖြစ်သူ ဆရာချုံကို ပန်းချီတော်အဖြစ် ချီးမြှင့်မြောက်စားသည်။ လစာငွေမှာ ၃၅-ကျပ်ခန့်ရရှိသည်။

အာရှအနုပညာပြတိုက် (Musée Guimet) မှာရှိတဲ့ပေ၊ပုရပိုက်များအကြောင်းကို ဝဲကမ်းစာကြည့်တိုက် ကပေ၊ပုရပိုက်တွေအကြောင်းရေးတဲ့ William Pruitt ကပဲ Illustrations of Myanmar: Manuscript Treasures of the Musée Guimet ဆိုတဲ့စာအုပ်ကိုရေးပြီး၊ ၂၀၁၉ မှာထုတ်ဝေခဲ့တယ်။ ဒီစာအုပ်ဟာဂီမက်ပြတိုက်ကပြခဲ့တဲ့မြန်မာ့အနုလက်ရာပြပွဲကိုအခြေပြုပြီးရေးတယ်။ ပြခဲ့တာတွေထဲမှာ ဆေးရောင်စုံပုရပိုက်သုံးခုကအဓိကပြကွက်လို့သိရပါတယ်။ စာမျက်နှာ ၁၃၆၊ ရောင်စုံပုံ ၈၄-ပုံပါတဲ့စာအုပ်ကို ၃၅-ဒေါ်လာနဲ့ရောင်းတယ်။ ဝဘ်ထဲမှာဒီစာအုပ်ကိုအခမဲ့မရနိုင်ပေမဲ့ အမြည်းပေးတဲ့နမူနာကိုဒီမှာယူနိုင်တယ် - https://issuu.com/umapornsoetphunnuek/docs/illustrations_of_myanmar_interior

အောက်မှာပြထားတာက အမြည်းပေးထားတဲ့အထဲက နမူနာနှစ်မျက်နှာပါ -

အမြည်းပေးတဲ့အထဲကပုရပိုက် MA 1661 ရဲ့ရှေ့အဖုံး

အမြည်းပေးတဲ့အထဲကပုရပိုက် MA 1661 ထဲကမန္တလေးနန်းတော်ပုံ

မသိင်္ဂီ (ma thanegi) ရဲ့ Things Myanmar ဘလော့က Old illustrated books: ‘Yoke Son’ Parabeik ဆောင်းပါးအရ ဂီဂမက်ပြတိုက်မှာရှိတဲ့ရုပ်စုံပုရပိုက်သုံးခုဟာ MA 565, MA 4806, နဲ့ MA 4807 လို့ဆိုပါတယ်။ သူ့ဆောင်းပါးမှာပုရပိုက်ပန်းချီပုံသုံးပုံပြထားပေမဲ့အဲဒီပုံတွေဟာသူပြောတဲ့ပုရပိုက်တွေထဲကလို့ညွှန်းထားတာမတွေ့ရဘူး။ ပြောခဲ့တဲ့ Pruitt ရဲ့စာအုပ်ထဲမှာလဲ MA 565 နဲ့ MA 4807 တို့ပါပေမဲ့ MA 4806 ကိုတော့မတွေ့ရဘူး။ စာမျက်နှာအစုံမပါတဲ့နမူနာကောက်နှုတ်ချက်မှာမို့ကျန်နေသလားတော့မသိပါ။ တဖက်မှာလဲ Pruitt ရဲ့စာအုပ်ထဲက MA 1661 ဟာမသိင်္ဂီ ပြောတဲ့အထဲမှာမပါပြန်ဘူး။ နဲနဲထူးဆန်းတာက မသိင်္ဂီရဲ့ဆောင်းပါးထဲကတတိယပုံဟာ ဗြိတိသျှစာကြည့်တိုက်ကပုရပိုက်အမှတ် Or 14297 ရဲ့ပုံအမှတ် f.6r ကိုလက်ရာညံ့ညံ့နဲ့ကူးထားသလိုထင်ရတယ်။ နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ -

ဘယ် - မသိင်္ဂီရဲ့ဆောင်းပါးထဲကပုံ၊ ညာ - ပုရပိုက်အမှတ် Or 14297 ရဲ့ပုံအမှတ် f.6r

ပုရပိုက်အမှတ် Or 14297 ရဲ့ပုံအမှတ် f.5r နဲ့ f.6r ကိုပေါင်းစပ်ထားတဲ့ပုံအပေါ်ပိုင်း